W momencie, gdy nasze dzieci rozpoczynają naukę w szkole podstawowej, stają przed wieloma wyzwaniami, z którymi muszą się zmierzyć. Jednym z najważniejszych etapów ich edukacji jest nauka czytania i pisania. Nie wszystkie dzieci radzą sobie z tym równie łatwo. Edukacja wczesnoszkolna w klasach 1-3 to nie tylko stworzenie bazy umiejętności potrzebnej do dalszej edukacji. Nauczyciele realizują także cel, jakim jest wyrównanie poziomu wśród uczniów. Już po kilku miesiącach nauki, można zorientować się, jak nasze dziecko radzi sobie z nabywaniem umiejętności oraz ustalić, czy potrzebuje dodatkowego wsparcia. Obserwujcie, czy jest w grupie dzieci dobrze radzących sobie z zadaniami czy niekoniecznie. Oczywiście nie ma sensu panikować, jeśli dojdziecie do niepokojących wniosków. Każde dziecko rozwija się w swoim naturalnym tempie i to nie musi budzić obaw. Jednak, jeśli otrzymuje wiele sygnałów o tym, że poziom zdobywanych umiejętności nie jest na wystarczającym poziomie, zacznie się zniechęcać, myśleć o sobie negatywnie i wycofywać się ze starania. A to jest niekorzystne na początku edukacji szkolnej.
Czym są kłopoty w nauce czytania i pisania?
Kłopoty w nauce czytania i pisania to złożony problem. Może być zapowiedzią późniejszej dysleksji, ale nie musi. Równie dobrze, może oznaczać jedynie konieczność nadrobienia braków z przedszkola lub wzmacniania pewności siebie. Dzieci, które borykają się z tymi problemami, mogą mieć trudności z rozpoznawaniem liter, analizą słuchową, syntezą, a dalej ze zrozumieniem tekstu czytanego. W przypadku pisania, mogą zapisywać znaki w lustrzanym odbiciu czy popełniać błędy ortograficzne. Może być to sygnałem alarmowym, ale być może wystarczy, gdy więcej poćwiczycie. Tymczasem trenowanie w domu, popołudniami ze zmęczonym i zniechęconym dzieckiem jest dla całej rodziny sporym wyzwaniem. Pamiętajmy, że jeśli dziecko zaobserwuje brak sukcesów w danej aktywności, będzie chciało jej unikać. Każdy z nas z przyjemnością podejmuje takie wyzwania, w których na horyzoncie maluje się zadowolenie, sukces i przypisana mu satysfakcja. Unikamy z kolei zadań, w których nie czujemy się kompetentni czy też takich, które nas stresują.
Pierwszym krokiem w radzeniu sobie z trudnościami w nauce czytania i pisania jest wczesna identyfikacja tych problemu.
Nauczyciele i rodzice powinni być czujni na oznaki, które wskazują na trudności dziecka. Mogą to być trudności w rozpoznawaniu liter, dzielenie na sylaby, oznaczanie głosek na początku, w środku czy na końcu wyrazu. Trenujcie nie tylko przy pracy z czytankami. Wykonujcie także ćwiczenia słuchowe, podczas jazdy samochodem czy spaceru. Dzieci z kłopotami w nauce czytania czytają zazwyczaj wolniej niż ich rówieśnicy. Nie musi to budzić obaw. Warto trenować, nie tylko na zadanych czytankach, ale także na dodatkowych tekstach, dopasowanych do poziomu umiejętności czytania dziecka. Dopasujcie poziom trudności tekstu do aktualnych możliwości dziecka. Wybierzcie na początku czytanki bez dwuznaków, z krótkimi wyrazami. Przygotujcie ćwiczenie, które po jego wykonaniu pozwoli dziecku na optymistyczną refleksję. Niech zobaczy, że dobrze mu idzie. Dzięki temu uwierzy w siebie i chętniej podejmie dalszy trening czytania. Przyjrzycie się sposobowi, w jaki dziecko czyta – może czyta sylabami, a może woli literować? Podążajcie za techniką, którą mały uczeń próbuje zaimplementować.
Nawet jeśli dziecko potrafi odczytać tekst, może mieć problemy z jego zrozumieniem. Nie martwcie się tym. To naturalne. Efekt często przyjdzie sam, gdy dziecko opanuje technikę czytania i uzyska płynność. Jeśli jest w klasie 1, ma na to jeszcze 2 lata. Mimo to, warto zadawać pytania do przeczytanego tekstu i rozmawiać o kontekście, znaczeniu i interpretacji. W ten sposób rozwijacie jego krytyczne myślenie, bazę słów, którymi operuje. Pytajcie go o jego rozumienie tekstu. Pokażecie mu, że zależy Wam na jego opinii i zachęcicie do własnych refleksji.
Trudności w pisaniu mogą na początku objawiać się niekształtnymi, dużymi, krzywymi literami oraz wolnym tempem pisania. Później dochodzą do tego błędy ortograficzne, trudności z gramatyką. Często u podstaw leży niewyćwiczona na etapie przedszkolnym mała motoryka. Harmonijny rozwój to zadbanie o ruch i podejmowanie różnorodnych aktywności. Zadbajmy zarówno o zabawę na placu zabaw jak i bieganie, spacer i wreszcie aktywności stolikowe. Sprawna mała motoryka to efekt wyklejania, wycinania, darcia, gniecenia, układania małych elementów,… a nie tylko samo pisanie czy rysowanie.
Jak pomóc dziecku w pierwszej klasie?
Pomoc dziecku w pierwszej klasie, które boryka się z trudnościami w nauce czytania i pisania, wymaga cierpliwości i wsparcia. Oto kilka praktycznych wskazówek:
Zidentyfikujcie trudności w nauce czytania i pisania:
Najważniejszym krokiem jest zrozumienie, z jakimi konkretnymi trudnościami boryka się Wasz pierwszoklasista. To pomoże dostosować strategię wsparcia.
Szukajcie wskazówek u nauczyciela edukacji wczesnoszkolnej, wychowawcy klasy 1:
Współpracujcie z nauczycielem swojego dziecka. Nauczyciel może dostosować program nauczania lub zasugerować dodatkowe zajęcia wspomagające, np. zajęcia grafomotoryczne. Nie ograniczajcie Waszego zaangażowania tylko do kwartalnych zebrań z rodzicami. Pytajcie w międzyczasie nauczyciela o jego spostrzeżenia i rady.
Codziennie czytajcie 15 minut:
Regularne czytanie z dzieckiem to kluczowy element pomocy w nauce czytania. Wybierajcie teksty czy książki odpowiednie dla wieku i poziomu umiejętności dziecka. Możecie je sami napisać. Stawiajcie na krótkie słowa i unikajcie np. dwuznaków, które sprawiają dzieciom trudności.
Bawcie się w międzyczasie:
Gry słowne, zagadki i ćwiczenia fonetyczne mogą pomóc w rozwoju umiejętności językowych. Nie ograniczajcie treningu tylko do odrabiania lekcji. Bawcie się w międzyczasie.
Korygujcie popełniane błędy z empatią i na luzie:
Nauka to popełnienie błędów. Pomyłki są naturalne w procesie edukacji. Niestety atmosfera ocen, które dzieci otrzymują w szkole, kieruje naszą uwagę na błędy i niepowodzenia, zmusza do skoncentrowania się na tym, co nie wychodzi, powodując błędną optykę. Jako rodzice, podejdźmy do tego inaczej. Skupmy się na zasobach, na tym, co wychodzi. Jeśli już musimy skorygować błędy, róbmy to konstruktywnie. Nie krytykujmy.
Dostosujcie narzędzia do pracy z dzieckiem:
W niektórych przypadkach korzystanie z narzędzi, takich jak specjalne czcionki czy programy do nauki czytania, może pomóc dziecku. Szukajcie kreatywnych rozwiązań. Może nie zawsze trzeba korzystać z czytanek w podręcznikach? Może warto napisać własną książkę, pamiętnik czy wysyłać sobie listy, wiadomości? Może warto skorzystać z komputera, telefonu i trenować czytanie poprzez pisanie w Wordzie albo wyszukiwarce internetowej?
Wspierajcie emocjonalne:
Dzieci z trudnościami w nauce często doświadczają frustracji i niepewności. Wspierajcie je emocjonalnie, budując ich pewność siebie.
Kiedy należy skonsultować się z ekspertem?
W niektórych przypadkach trudności w nauce czytania i pisania mogą być bardziej złożone i wymagać specjalistycznej pomocy. Warto skonsultować się z ekspertem, takim jak psycholog czy pedagog specjalny, jeśli:
– problemy nie ustępują i dziecko nie wydaje się rozwijać w swoich umiejętnościach czytania i pisania
– dziecko jest zaniepokojone swoimi trudnościami i towarzyszą temu emocjonalne problemy
– pojawiają się inne problemy, takie jak trudności w koncentracji czy zachowaniu.
Specjaliści mogą przeprowadzić badania i diagnozę, aby określić, czy dziecko ma dysleksję lub inne specyficzne trudności w nauce. Na ich podstawie można opracować plan wsparcia.
Trudności w nauce czytania i pisania mogą być wyzwaniem zarówno dla dzieci jak i rodziców. Jednak z odpowiednim wsparciem i cierpliwością można pomóc dziecku pokonać te trudności. Wczesna identyfikacja problemów i współpraca z nauczycielem są kluczowe. Niezależnie od przeszkód, ważne jest, aby wspierać swoje dziecko emocjonalnie i budować w nim pewność siebie. Jeśli trudności utrzymują się, warto skonsultować się z ekspertem, który pomoże opracować odpowiedni plan wsparcia. Każde dziecko rozwija się w swoim tempie. Istotne jest, aby dać im czas na osiągnięcie sukcesu w nauce czytania i pisania.
Jeśli brakuje Wam czasu, cierpliwości, pomysłów na trenowanie czytania i pisania z dzieckiem i jesteście z Leszna lub okolic, skontaktujcie się z nami. Chętnie Was wesprzemy na indywidualnych zajęciach w naszej pracowni w Lesznie. Mamy sporo wypracowanych metod. Korzystamy z różnorodnych narzędzi. Bawimy się, a wszystko w przyjaznej atmosferze wsparcia i miło spędzonego czasu. Zapraszamy!